Auschwitz...

της Ρένιας Ρηγοπούλου

ARBEIT MACHT FREI
Αυτή είναι η πρώτη εικόνα που έχω από το Auschwitz. Μια μεγάλη σιδερένια πύλη στο πάνω μέρος της οποίας αναγράφεται η φράση «ARBEIT MACHT FREI» (=η εργασία απελευθερώνει)- τραγική ειρωνεία.


Ο χώρος απέξω φαντάζει επιβλητικός και μουντός. Είναι μια τετράγωνη αχανής έκταση περιτριγυρισμένη από δύο σειρές συρματοπλέγματα, η μία εκ των οποίων ήταν ηλεκτροφόρα υψηλής τάσης. Το στρατόπεδο αποτελείται από πολλά ξύλινα παραπήγματα, τα λεγόμενα blocks τα οποία βρίσκονται τέλεια στοιχισμένα το ένα δίπλα στο άλλο.
Το Auschwitz δεν ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης αλλά σίγουρα το πιο κακόφημο. Άνοιξε τις πύλες του στις 14 Ιουνίου του 1940 και κατά τη διάρκεια των πέντε χρόνων λειτουργίας του, παραπάνω από 1000000 άνθρωποι θανατώθηκαν μέσα σ’ αυτό. Τους έφερναν με τρένα από όλα τα μέρη της Ευρώπης (από τη Νορβηγία μέχρι την Ελλάδα) ενώ σκότωναν τους περισσότερους με την άφιξη τους στο στρατόπεδο. Οι υπόλοιποι πέθαιναν από τη πείνα, τις κακουχίες και την εξάντληση από την καταναγκαστική εργασία. Η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων ήταν Εβραίοι (90%) ενώ υπήρχαν και Πολωνοί κρατούμενοι, τσιγγάνοι, σοβιετικοί, γιουγκοσλάβοι και ομοφυλόφιλοι. Όταν το 1945 απελευθερώθηκε, μόνο 7000 άνθρωποι βρέθηκαν «ζωντανοί». Σκελετωμένοι είναι ο πιο ακριβής χαρακτηρισμός.
Πριν εισέλθουμε στο στρατόπεδο, η ξεναγός μας επισημαίνει ότι πολλές από τις εικόνες που θα δούμε θα είναι σοκαριστικές, ενώ η ξενάγηση μας θα ακολουθήσει ακριβώς την ίδια διαδρομή με αυτή που ακολουθούσαν οι κρατούμενοι με την άφιξη τους στο στρατόπεδο.
Περνάμε την επιβλητική σιδερένια πύλη και οδηγούμαστε στο τρίτο μπλοκ. Είναι ένα μεγάλο λευκό δωμάτιο, ο χώρος υποδοχής των κρατούμενων, όπου αρχικά τους αφαιρούσαν όλα τα ρούχα και τα προσωπικά αντικείμενα που διέθεταν ενώ στη συνέχεια τους διέταζαν να στοιχιστούν σε γραμμή ανά πέντε σε απόσταση δύο μέτρων. Το μοναδικό αντικείμενο που υπάρχει σ’ αυτό το δωμάτιο είναι μια βρύση με την επιγραφή «Μην πιείς!». Έπειτα εισέρχονταν στο δωμάτιο οι κουρείς, οι οποίοι ξύριζαν και κούρευαν τους κρατούμενους ενώ συγκέντρωναν τα μαλλιά τους σε μεγάλα τσουβάλια, τα οποία αργότερα χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν σχοινιά και να τα πουλήσουν.
Επόμενη στάση ένας μεγάλος χώρος ντυμένος με πλακάκια. Με την είσοδο των κρατουμένων εκεί, το δωμάτιο γέμιζε με νερό (μέχρι το ύψος του γόνατου περίπου) ενώ στη συνέχεια άνοιγαν οι ντουζιέρες που έριχναν καυτό νερό!
Τελευταίος σταθμός υποδοχής το μπλοκ 4. Εκεί τους έδιναν τις ριγέ στολές τους, παπούτσια με ξύλινο πάτο και το καινούργιο τους όνομα. Έναν αριθμό. Το όνομα τους πλέον θα ήταν το γαλαζωπό νούμερο στο χέρι τους. Ήταν πλέον κανονικοί Haftling (έτσι αποκαλούνταν οι κρατούμενοι).
Στη συνέχεια περιφερόμαστε μέσα στο στρατόπεδο και περνάμε έξω από τα υπόλοιπα μπλοκς ενώ η ξεναγός μας εξηγεί ποια ήταν η χρήση του καθενός. Το 24 ήταν για αρρώστους από ψώρα, στο 7 δεν είχαν πρόσβαση οι κρατούμενοι και προοριζόταν για την “Prominenz” αριστοκρατία, αυτούς που κατείχαν ανώτερες θέσεις. Το 47 για τους Αρίους Γερμανούς πολιτικούς και ποινικούς ενώ το 49 για τους αρχηγούς των ομάδων , τους αποκαλούμενους Κάπος. Το 29 ήταν το μόνο κτίριο που είχε τα παράθυρα του πάντα κλειστά. Ήταν το Fravenblock, το πορνείο του στρατοπέδου με Πολωνές κρατούμενες μόνο για τους Αρίους. Τα υπόλοιπα μπλοκς ήταν οι κοιτώνες των κρατούμενων. Κάθε μπλοκ χωριζόταν σε δύο μέρη. Το γραφείο και το δωμάτιο του αρχηγού του παραπήγματος από τη μία, και τους κοιτώνες από την άλλη. Σε κάθε κοιτώνα υπάρχουν 148 τριώροφες κουκέτες, τόσο πυκνά τοποθετημένες η κάθε μία που μου θυμίζουν την εικόνα ενός μελισσιού. Ήταν έτσι τοποθετημένες ώστε να καλύπτουν , χωρίς καθόλου κενά και μέχρι την οροφή όλο το δωμάτιο ενώ η ελεύθερη επιφάνεια του δαπέδου είναι τόσο μικρή που το σύνολο των κρατουμένων του μπλοκ μπορούσε να παραμείνει μέσα σ’ αυτό , μόνο αν οι μισοί τουλάχιστον ήταν εξαπλωμένοι. Σε κάθε κρεβάτι κοιμόντουσαν δύο κρατούμενοι, ενώ αυτό αποτελούνταν από δύο μετακινούμενες σανίδες, ένα λεπτό αχυρένιο στρώμα και δύο κουβέρτες.
Βγαίνουμε από τους κοιτώνες και η ξεναγός μας προετοιμάζει ότι ο επόμενος σταθμός θα είναι ο πιο δύσκολος για μας, ο πιο επώδυνος. Στο δρόμο για το επόμενο μπλοκ και περίπου στο κέντρο του στρατοπέδου περνάμε μπροστά από την τεράστια πλατεία του προσκλητηρίου, όπου συγκεντρώνονταν οι Haftling το πρωί για το σχηματισμό ομάδων εργασίας και το βράδυ για να μετρηθούν. Μπροστά στη πλατεία υπάρχει ένα παρτέρι με γρασίδι επιμελώς κουρεμένο όπου στηνόταν η αγχόνη όταν ήταν ανάγκη.
Επόμενος σταθμός το μπλοκ του θανάτου. Με το που μπαίνω στο πρώτο δωμάτιο με πιάνει μια αίσθηση ασφυξίας και κλειστοφοβίας. Είναι ο θάλαμος αερίων. Ένα μεγάλο χαμηλό λευκό δωμάτιο στο ταβάνι του οποίου υπάρχουν ψεκαστήρες. Οι ναζί συγκέντρωναν τους φυλακισμένους μέσα σ’ αυτό και στη συνέχεια απελευθέρωναν το δηλητήριο Κυκλώνας Β το οποίο και τους σκότωνε. Τα πτώματα οδηγούνταν στο διπλανό δωμάτιο με του φούρνους όπου καίγονταν. Το θέαμα του κρεματόριου είναι ανατριχιαστικό. Μπρούτζινοι φούρνοι στη σειρά πάνω στους οποίου σήμερα είναι τοποθετημένα διάφορα λουλούδια από τους συγγενείς των θυμάτων. Βγαίνω γρήγορα έξω γιατί στην ιδέα και μόνο του τι συνέβαινε εδώ με πιάνει ταχυπαλμία. Το πιο εξωφρενικό απ’ όλα είναι ότι ακριβώς απέναντι από τους φούρνος ήταν η βίλλα του διοικητή του στρατοπέδου. Μια μονοκατοικία με ένα μεγάλο κήπο στον οποίο έπαιζαν ανενόχλητα τα παιδιά του διοικητή παρά τη μυρωδιά που ερχόταν από απέναντι..
Τελευταίος σταθμός της ξενάγησης το μουσείο του Auschwitz. Στο πρώτο χώρο υπάρχουν φωτογραφίες με τις πρώτες εικόνες μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου ενώ πιο μέσα υπάρχει ένας τεράστιος χώρος με γιγαντιαίες τζαμαρίες. Σε κάθε τζαμαρία υπάρχουν συγκεντρωμένα διάφορα από τα προσωπικά είδη των κρατούμενων. Στη μία είναι συγκεντρωμένα όλα τους τα παπούτσια, στην επόμενη όλα τα σκεύη που είχαν φέρει μαζί τους παραπλανούμενοι ότι έρχονται απλά για να εργαστούν. Η τελευταία είναι γεμάτη από τις κοτσίδες των γυναικών, από τα μαλλιά που τους έκοβαν για να τα κάνουν σχοινί και να τα εμπορευτούν.. Η εικόνα είναι σοκαριστική και αδύνατον να αποτυπωθεί σε μερικές λέξεις..
Φεύγω από το Auschwitz συγκλονισμένη με όλα όσα αντίκρισα. Ήταν μια εμπειρία ζωής που θα μου μείνει αξέχαστη και που θα με κάνει να ευγνωμονώ για όλα αυτά που έχω και δεν εκτιμούσα μέχρι σήμερα..